Große Ehre für den syrisch-orthodoxen Pfarrer Habip Önder

Göppingen. Pfarrer Habip Önder von der syrisch-orthodoxen Gemeinde hat das Bundesverdienstkreuz bekommen. Die Christen vom ökumenischen Arbeitskreis Faurndau gratulierten.

SWP | 30.01.2012

Große Freude herrschte bei der jüngsten Sitzung des Ökumenischen Arbeitskreises Faurndau. Die Sitzungsteilnehmer gratulierten ihrem Mitglied Pfarrer Habip Önder zu seiner Ehrung mit dem Bundesverdienstkreuz am Bande. Ministerpräsident Wilfried Kretschmann hatte es ihm bei einem Empfang im Neuen Schloss in Stuttgart im Auftrag des Bundespräsidenten verliehen. Der würdigt damit die außerordentlichen Verdienste des Geehrten um den Aufbau der syrisch-orthodoxen Gemeinden in Baden-Württemberg und um die Integration seiner aramäischen Landsleute und Kirchenmitglieder in die deutsche Gesellschaft. Besonders hervorgehoben wird der Einsatz Önders für die geordnete Einrichtung eines syrisch-orthodoxen Religionsunterrichts in Baden-Württemberg an allen Schulen, in denen syrisch-orthodoxe Schüler lernen. "Für das Kultusministerium ist Pfarrer Önder ein sehr geschätzter und kompetenter Verhandlungspartner", führte Ministerpräsident Kretschmann in seiner Laudatio aus. Anerkennenswert nannte er auch das beharrliche Eintreten Önders für asylsuchende Christen aus dem Nahen Osten sowie seine unermüdliche Tätigkeit für die Pflege der Verbindungen zum Stammland der syrisch-orthodoxen Christen im "Tur Abdin" im Südosten der Türkei.

Im Ökumenischen Arbeitskreis Faurndau vertritt Habip Önder die Interessen der syrisch-orthodoxen Kirchengemeinde Mor Afrem, die ihre Gottesdienste in der Stiftskirche Faurndau feiert. An der Basis leistet er einen großen Beitrag zum guten Gelingen der ökumenischen Zusammenarbeit von Protestanten, Katholiken und Syrisch-Orthodoxen in Faurndau und darüber hinaus im kirchlichen und sozialen Leben Göppingens. "Ein wenig von dem Glanz seiner Ehrung fällt auch auf uns ab" sagte eine Sitzungsteilnehmerin "wir sind stolz auf ihn und freuen uns mit seiner Gemeinde mit."

swp.de

Exploring the Tur Abdin a forgotten treasure of southeastern Turkey

Stylite column at Mor Lozoor, Mercimekli (PHOTOS PAT YALE)

29 January 2012 / PAT YALE , MARDİN

Imagine a landscape of narrow country roads hemmed in by dry stone walls. Imagine village after honey-colored village, each with its church tower punctuating the skyline.

Imagine golden-stoned houses blending softly into the scenery. The cotswolds in the UK? No, believe it or not this is a description of the Tur Abdin, the strangely named area immediately around Midyat in Turkey that was, until recently, off-limits to visitors because of the troubles in the Southeast.

Tur Abdin sounds as if it should be the name of a tour company bringing visitors to the area, but actually it just means “Mountain of the Servants,” a name that extends way back to the pre-Roman era. The name is actually a bit of an oddity since although the land is undoubtedly high in relationship to its surroundings most visitors will think it hilly rather than mountainous. Mostly you will find yourself roaming around a lofty plateau that was once the local heart of Syriac (Suryani) Orthodoxy, a form of Christianity believed to have evolved from that taught by St. Peter in Antioch (Antakya) in the first century.

In the fourth century monasticism was introduced to the area, and at one time there were so many monasteries here that some writers called it “the Mount Athos of the East.” Today, however, a mere 5,000 Syriac Orthodox Christians are thought to live in Turkey compared with, say, 80,000 in Sweden. Most of them speak Turoyo, a variation of the Aramaic believed to have been spoken by Jesus.

If you’d like to explore the Tur Abdin, the following are some suggested starting points although they’re far from forming an exhaustive list. For more information look for Hans Hollerweger’s invaluable book, “Tur Abdin: Living Cultural Heritage,” which is on sale at Mor Gabriel and Deyrulzafaran. Since none of the villages has facilities for visitors, the most obvious base from which to explore the area is Midyat, which has hotels to suit all budgets. Note that most of the villages have several names: the original Syriac one, the official Turkish one and, sometimes, a third colloquial name as well.

Hah(Anıtlı)

Of all the churches of the Tur Abdin the most remarkable has to be the one at Hah, today a remote village in the middle of nowhere but until 613 the seat of the region’s first bishop, as it was again between the 11th and 13th centuries. Here the Church of the Virgin Mary (Meryemana) probably dates back to the sixth century and comes crowned with an extraordinary two-storey square structure covered in blind arcading. Interestingly, the upper storey was only built in the 20th century, which is when the bell tower was also added.

The church is surrounded by a wall that encloses a courtyard known as a beth slutho (house of prayer) where services are held in high summer to avoid the sweltering heat of the relatively small and windowless interior. There, a small apse opens onto a nave designed to let two choirs sing in harmony. The nave itself is elongated from north to south rather than from east to west as in a more familiar Catholic or Protestant church. The elaborate carvings on the arches supporting the dome are a reminder of the church’s past importance.

If you’re wondering why the bishopric might have been based in a such a remote location, local legend has it that 12 kings originally set off to follow the star said to indicate the birthplace of a newborn king (Jesus). They arrived first at Hah whence only three of them continued to Jerusalem. There they were given one of Jesus’ swaddling bands in return for their gifts of gold, frankincense and myrrh. Back in Hah, this was burnt so that the ashes could be divided between the 12 kings. Instead, the fire converted the swaddling band into 12 gold medallions whereupon in memory of this miracle the kings laid the foundations for the church.

Although the main reason to come to Anıtlı has to be a visit to St. Mary’s, there are other ruins scattered around the village, including those of the church of Mor Sobo, which used to house an illuminated manuscript painted in 1227 during a local artistic renaissance; it’s now in Mor Gabriel.

Salah (Barıştepe)

Newly restored, the Church of Mor Yakub (St. Jacob) at Salah may have been built in the sixth century, although its archaic appearance may just be a result of its having been built so far off the beaten track in the eighth century. Whatever its date, it was constructed on the site of the martyrdom of Mor Hadbashabo, possibly over the remains of a Zoroastrian temple. From 1364 to 1839 the church became the seat of the bishop of the Tur Abdin following a schism with Deyrulzafaran, hence its current grandeur.

The church has an imposing entrance surrounded by fine carvings of vine leaves and doves, and the nave’s soaring herringbone-patterned vault is very impressive. Hanging on the wall are some of the fine, if somewhat crude, hand-painted clothes that have been made for generations in Mardin by the now very elderly Nasra Şimes Hindi and her family.

Inwardo (Aynwardo, Gülgöze)

From a distance the Church of Mor Hadbashabo, with its four circular towers, looks more like a fortress than a house of worship, and will remind some visitors of the fortified churches around Albi in the south of France. It was here that many people holed up in 1914 during fighting that left many locals dead; bullet holes visible in the walls survive as a poignant reminder of the tragedy. It’s a story described in William Dalrymple’s wonderful travelogue, “From the Holy Mountain.”

The church’s delicate 20th-century bell tower looks effete in comparison with the rest of the building, but it’s well worth climbing up onto the roof to appreciate the magnificent view and to gaze down on ruined houses that look just like those of better-known Cappadocia.

Habsus (Habsnas, Mercimekli)

The Church of Mor Shemun in the village dates back to the mid-seventh century when it was founded by a monk who went on to introduce 12,000 olive trees to the surrounding area, thereby bringing it considerable wealth. More interesting, though, is the Monastery of Mor Lozoor (St. Lazarus), which stands in splendid isolation some way away from the village. Founded by the same monk on the site of an earlier church, this monastery is one of only two sites in Turkey where you can still see the base of a stone column on top of which a stylite saint chose to live his life (the other is at Karaçay near Antakya). It stands forgotten in the center of a courtyard where once church festivals were celebrated with much communal feasting.

Mor Gabriel (Deyrulumur, Kartmin)

Founded in 397, the monastery of Mor Gabriel is the present-day administrative center of the Tur Abdin and the heart of modern Syriac Orthodoxy in the region. Alone amid fields of peaches, pomegranates and vines, it’s open to visitors who will be shown the mosaic-decorated church dating back to 512 and the reign of the Emperor Anastasius, as well as the soaring, brick-built Dome of Theodora that may once have covered a baptistry. The two pretty bell towers were added in the 1970s. Mor Gabriel is a two-kilometer walk off the main road from Midyat to Cizre which makes it easy to visit even without a car.

Deyrulzafaran, Mardin

Technically outside the boundaries of the Tur Abdin, Deyrulzafaran (the Saffran Monastery) is still essential to its story because it was, from 1160 to 1932, the seat of the Syriac Orthodox patriarch, now removed to Damascus. It was originally built in 495 over the site of a temple used by sun worshippers that can still be seen today. The church is surprisingly small but very atmospheric. Here, too, can be seen the tombs of many past patriarchs and bishops. The monastery is six kilometers out of Mardin and is accessed via a large visitor center that was partly funded by the European Union.

HOW TO GET THERE

There are no bus services timed to get visitors to and from the Tur Abdin villages; you will need to hire a taxi in Midyat.

todayszaman.com

Süryaniler, Anavatanlarına Dönmek İstiyor

10.1.2012

Yıllar önce yaşadıkları köyleri ve şehirleri çeşitli nedenlerle terk ederek, göç eden Süryani asıllı Türk vatandaşları tekrar anavatanlarına dönmeye başladı.
Haber: (Özel Haber) Süryaniler, Anavatanlarına Dönmek İstiyor

Yıllar önce yaşadıkları köyleri ve şehirleri çeşitli nedenlerle terk ederek, göç eden Süryani asıllı Türk vatandaşları tekrar anavatanlarına dönmeye başladı.

Süryani asıllı vatandaşlar, son yıllarda yaşanan terör olayları dolayısıyla başta İsveç, İsviçre, Almanya, Belçika ve Hollanda gibi Avrupa ülkelerine göç etmişlerdi. Yıllar önce terk ettikleri köy ve topraklarının özlemi ile yaşadıklarını belirten Süryani asıllı Türk vatandaşları, huzurun hakim olmasıyla birlikte artık geri dönüp köylerine yerleşmek istediklerini belirtti. Bazılarının dönüş planları kapsamında evlerini onardığını ifade eden Süryaniler, bunun yeterli olmadığını ve devletin kendilerine

kucak açması gerektiğini söyledi. Dönecekleri bölgelerdeki güvenliğin sağlanmasının kendileri için çok önemli olduğunu belirten Süryaniler, yaşadıkları köylerdeki kadastro ihtilafları ve tapuların düzenlenmesi istediklerini kaydetti. Köy yollarının da yapılmasını istediklerini belirten Süryaniler, elektrik, su ve eğitim sorunlarının çözülmesi ile birlikte geri dönüşün hızlanacağını söyledi.

Süryani asıllı Türk vatandaşı olan 57 yaşındaki Yakup Demir 35 yıl önce İsviçre'ye yerleştiğini söyledi. Uzun yıllar İsviçre'de çalışan Demir, bölgedeki olayların azalmasının ardından dönerek köyüne yerleşti. Köye dönüş yapan 13 aile, yıkılan köyü modern bir şekilde yeniden inşa etti. Mardin'in Midyat ilçesi Elbeğendi köyünde eşi Atiye Demir ile birlikte yaşamını sürdüren Yakup Demir, İsviçre'de bulunan 4 çocuğunun da yaz aylarında gelerek kendileriyle birlikte kaldığını söyledi. İsviçre'den dönüş

sebebinin Türkiye'de değişen demokrasi olduğunu belirten Demir, bundan dolayı geri dönüşe karar verdiklerini belirtti. Demir, "Şu an köyümüzde 13 aile var, yalnız 19 ev inşa ettik. Köyümüz daha da büyüyor., Dönmek için hazırlık yapanlar var. Turabdin bölgesinde aşağı yukarı 2 bin 500-3 bin civarında Süryani var. İstanbul'da 10-15 bin küsur var. Türkiye genelinde 20 bin civarında Süryani vatandaşı olduğunu söyleniyor. Elbeğindi köyünde yaşayanlar olarak biz kendi aramızda derneğimizi kurduk. Kendi çabamızla

dönüş başlattık. Anavatanımıza, köyümüze, toprağımıza döndük ve yaşıyoruz" dedi.

İşviçre'de 29 yıl yaşadıktan sonra Şırnak'ın İdil ilçesine bağlı Öğündük köyüne dönen 5 çocuk babası Davut Ürek ise gittikleri günden itibaren her zaman dönmeyi planladıklarını söyledi. Ürek, "Kendi vatanımızı, kendi doğduğumuz yeri her zaman seviyoruz ve seveceğiz de.

Çünkü sadece bugün değil, 5 bin seneden beri bu toprakların üzerinde yaşıyoruz. Biz Süryani'yiz bu toprağı seviyoruz" şeklinde konuştu.

Öğündük Köyü Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı Yuhanna Ürek, 32 yıl İsviçre'de yaşadıktan sonra topraklarına geri döndüğünü söyledi. Ürek, "Biz buraları çok seviyoruz. Biz de Türk vatandaşıyız. Bir milletin parçalarıyız. Vatanımızı seviyoruz ve kalkındırmak istiyoruz. Ama biraz daha güzelleşmesi ve demokratik adımların atılması lazım" ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin bazı bölgelerinde yaşayan Süryaniler'in 5 bin yıldır yaşadıkları kendi topraklarını terk etmek istemedikleri belirtildi. Süryanilerin başta terör olmak üzere çeşitli nedenlerden dolayı topraklarını bırakıp Avrupa'nın çeşitli ülkelerine göç ettikleri biliniyor. - MARDİN

haberler.com

Syriacs returning to Turkey after 1980s migration to Europe

9 January 2012 / TODAY'S ZAMAN, İSTANBUL

Syriac families who fled to Europe starting in the 1980s due to instability caused by terrorist activities in Turkey's East and Southeast have recently started returning to their homeland due to a decrease in terrorism in Turkey.

Syriacs have lived for about 5,000 years in the provinces of Mardin, Batman and Şırnak, and some migrated to various foreign countries because of the fighting between the Turkish Armed Forces (TSK) and Kurdistan Workers' Party (PKK) terrorists that broke out in the region in 1980. The other reason behind the migration was the unsolved murders of about 50 Syriac individuals that occurred between 1985 and 1995. As a result, 2,845 Syriac families migrated to various European countries due to a lack of safety in the region.

However, with the reduction of terrorist activities in the region, some Syriac families started to return to their homeland in the 2000s. Ninety-one of 2,845 Syriac families returned to their homes in eastern and southeastern Turkey.

Speaking to the Radikal daily, some returnees said they are happy to come back to Turkey but complain about a lack of infrastructure in their hometowns. They also say that young people are having problems adapting to the region because they had been born and raised in Europe.

Priest Saliba Erden, a Syriac who returned to Turkey after living in Switzerland for about 20 years, said that his children, who were born and grew up in Switzerland, have had many problems adapting to their new home. Erden said, “In order to overcome these problems, we have built modern houses in the villages, but when my children go out, they see the ruined village of Şırnak.”

Saying that they had to migrate in 1984 to Switzerland from Şırnak's Basibrin village, Erden added: “Our return has improved the morale of Syriac families who wanted to migrate from the village but gave up on going. We rebuilt 15 houses and repaired another 17 in the village.”

"The most prominent problem in the village is now infrastructure deficiencies and ignorance. My daughter had to go to Germany to continue her education because girls have difficulties getting an education in the region due to some ignorant beliefs," Erden noted.

Erden said that although there have been some developments in providing water and electricity through the initiatives of the İdil district governorate, some problems remain in the village with the drainage system and road construction.

Aziz Demir, another Syriac who returned from Europe in 2006 to his native Kafro village in Mardin, said when they returned to their village, no one lived there anymore because it had been declared a “prohibited area” due to terrorism activities during the '80s. He said he struggled to get the prohibition on the village removed through diplomatic channels and eventually succeeded. Demir added that after he built his house and installed electrical wiring and a water supply system for the village, 12 families returned to live in Kafro.

Noting that they had to migrate in 1985 because they were caught between the PKK and the state's forces, Demir said: “My homeland and history are here [in Kafro village]. We had to go, but when conditions improved in the region, we came back.” Demir also said that he has two children, now aged 18 and 21, who experienced problems adapting, but they have begun to overcome them.

Returning to Ahvil village in Mardin's Midyat district in 2010, Tuma Çelik said he does not regret returning to his hometown, even though most of the houses had collapsed and were in bad condition, and the village also has some deficiencies in infrastructure.

Saying that he was asked by the villagers to be the mukhtar (head) of the village, Çelik added: “Syriac communities and Muslim communities are getting along well now, and they represent an example for people in the other parts of Turkey. The Muslims' act of making me a mukhtar of the village is a sign of this peace.”
todayszaman.com

Süryaniler 'vatanı'na dönüyor

08/01/2012 2:00

80'li yıllarda Avrupa'ya göçen 2.845 Süryani ailesinin 91'i geri döndü. Dönenler mutlu. Dönüşün önündeki en önemli engel ise güvenlik değil altyapı sorunları. Bunlar hallolursa daha pek çok ailenin geri döneceği konusunda hemfikirler...
Süryaniler 'vatanı'na dönüyor

ENİS TAYMAN

Süryaniler yaklaşık 5 bin yıl Mardin, Şırnak ve Batman’ı kapsayan ‘Turabdin’ bölgesinde yaşadı. Ne var ki 1980’li yıllardan başlayarak bölgede hâkim olan çatışma ortamı yüzünden Turabdin, 2.845 Süryani ailesini göç verdi. Ancak 2000’li yıllarla birlikte Süryanilerin memleket özlemi baskın geldi ve bu ailelerden 91’i geri döndü. Pek çok aile de tatillerini geçirmek için ağırlıklı olarak yaz aylarında vatanlarının yolunu tutuyor.

Bölgede umut verici şeyler de oluyor. Mardin’de, Müslüman ve Hıristiyan nüfusun birlikte yaşadığı Anhil’de muhtarlık seçimsiz olarak Süryani Kenan Karataş’a verilmiş. İsviçre’de geçen 20 yılın ardından Şırnak’a dönen Papaz Saliba Erden oğlunu burada evlendirmiş.

İsviçre’den Şırnak’a

Süryanileri ‘kaçıran’, bölgede 1985-95 yılları arasında yaşanan ‘faili meçhul’ cinayetler olmuş. Bu dönemde 50’ye yakın Süryani’nin öldürülmesi göçü başlatan en önemli etmen. Ancak en az gitmek kadar dönmek de Süryaniler için sorun. Özellikle yabancı ülkede doğmuş çocuklar uyum sorunu çekiyor. 20 yıl İsviçre’de yaşadıktan sonra dönen Papaz Saliba Erden, bunu aşmak için modern evler inşa ettiklerini anlatıyor. Ancak ev ne kadar modern olsa da sonuçta kapıdan dışarı adım atınca Şırnak’ın bir köyüne çıkılıyor. Erden bu durumu, “Ev İsviçre, sokak köy” diye açıklıyor.

Aziz Demir ve ailesi ata toprağı Kafru’ya 2006’da döndü. Geri döndüklerinde köyde kimse yaşamıyordu. Önce “yasak bölge” olan köy arazisini diplomasi yoluyla serbest hale getirdi. Sonra evini inşa etti. Elektrik çektirdi, kuyu açtırdı. Bu arada köyün nüfusu 13 aileye çıktı.

Devlet ve PKK arasında ezildikleri için 1985’te memleketini terk etmek zorunda kaldığını belirten Demir, “Benim toprağım, tarihim burada. Terk ettik ama şartlar müsait olunca döndük” diyor. Demir’in biri 18, diğeri 21 yaşında iki çocuğu var. Avrupa’da doğup büyüdükleri için zorluk çektiklerini ama sorunun aşıldığını söylüyor.

Korucular köye el koymuş

1984’te Şırnak’tan İsviçre’ye giden Saliba Erden’in de göç gerekçesi şiddet olayları ve birdenbire başlayan Süryani ölümleri. Ancak Erden, 2004’te eşi ve üç çocuğuyla 20 ailenin yaşadığı Şırnak’ın idil İlçesine bağlı Basibrin Köyüne geri döndü. Erden, “Gelişimiz köye moral oldu. Gitmek isteyenler vazgeçti. 7 senenin sonunda iyi bir duruma geldik. 15 ev yeniden inşa edildi. 17’sine tadilat yapıldı” diyor. Erden ve ailesini de en çok zorlayan etmen bölgenin geri kalmışlığı. Erden, kızının eğitim zorlukları yüzünden Almanya’ya döndüğünü anlatıyor: “Burada kızlar için okumak zor...” Erden, oğlunu da Şırnak’ta evlendirmiş. Köyün papazı da olan Erden, altyapı sorunlarından yakınıyor. Kaymakamlık girişimiyle elektrik ve su gibi konularda gelişme olmuş, ama kanalizasyon ve yol için ümitli değiller. Erden’e göre daha pek çok Süryani dönmek istiyor. Ancak güvenlik sorunları yüzünden hâlâ korkuyorlar. Erden, “Biz burada olanlar korkmuyoruz. Çünkü Süryanilere direkt tehdit yok” diyor. Yine de 2 kilometre ötedeki bir başka köye geçmişte korucuların el koyduğunu hatırlatıyor: “Vali onları zorla çıkardı. 7 sene oldu. O köyden çıkan korucular halen bizimle hoş beş gitmez, iyi bakmaz.”

Seçimsiz muhtar

Tuma Çelik de kesin dönüş yapanlardan. O da göç gerekçesini 1980’li yıllarla birlikte başlayan ‘yaşamsal’ sorunlar olarak gösteriyor. 2010’da Anhil’e dönen Çelik, uzun süre işlenmeyen toprakları ve köye yerleşenler yüzünden zorluklarla karşılaşmış ve ‘mahkeme kapılarında uğraş’ vermiş. Döndüğüne pişman değil. Ancak evlerin büyük bölümünün yıkık veya bakımsız, yolların bozuk ve karanlık olması, kanalizasyon sistemi olmaması gibi sorunlardan şikâyetçi. Kültürel olarak da çeşitli sorunlar yaşadıklarını söylüyor.

Kenan Karataş 1965’te kendi isteğiyle Anhil’den İstanbul’a göçmüş. Bölgedeki olaylar nedeniyle 1990-97 arası Anhil’e hiç gelememiş. 2006’da önceki muhtarın ölümü üzerine Müslüman ve Hıristiyan köy halkı muhtar yapma sözüyle Karataş’ı çağırmış. Karataş, “Eskiden gelemiyorduk. 90-97 arası sıkıntılar vardı. Cemaatten arkadaşlar zayi oldu. Ama şimdi sorunlar çözülmeye başladı” diyor.

Yazın Süryani nüfusun 100 aileye çıktığını anlatan Karataş, 500’e yakın kış nüfusunun çoğunlukla Müslüman olduğunu belirtiyor. Karataş, Türkiye için birlikte yaşama örneği verdiklerini söylüyor ve muhtarlığın kendisine verilmesini buna kanıt olarak gösteriyor: “Beni niye muhtar yapsınlar ki başka türlü olsa...”

AZİZ DEMİR: İki ateş arasında kalıp 1985’te köyümüzü terk etmiştik ama şartlar müsait olunca döndük. Benim tarihim burada.

KENAN KARATAŞ: 1990-97 arasında sorunlar vardı. Cemaatimizden arkadaşlar zayi oldu. Ama şimdi sorunlar çözülmeye başladı.

TUMA ÇELİK: Döndüğüme pişman değilim. Ancak topraklarımızın uzun süre işlenmemiş olması ve evlerin bakımsızlığı sorun.


Büyük göç 50’lerde başladı

Arami kökenli Hıristiyan bir halk olan Süryaniler, Hz. İsa’nın da dili olan Aramice (Süryanice) konuşuyor. 1963’ten beri Şam’da bulunan Patrikliğe bağlı yaklaşık 5,5 milyon Ortodoks Süryani var. Katolik Süryaniler, Maruniler, Melkitler, Keldaniler vb. olmak üzere toplam Süryani nüfusun da 20 milyonu aştığı sanılıyor. Türkiye’de 17 bini aşkın Süryani’nin büyük çoğunluğu İstanbul’da. İstanbul’daki Süryani nüfus, Bizans’a dayanmakla birlikte, 1950’lerde başlayarak 1980’lerde hız kazanan Güneydoğu’dan göç ile oluşmuş.

Hollanda Büyükelçiliği’nin desteği ve Avrupa Süryaniler Birliği (ESU) yardımıyla, Güneydoğu (Turabdin) Süryani Kültür ve Dayanışma Derneği’nin yürüttüğü “Çokkültürlü Yaşamda Süryaniler ve Mülkiyet Hakkı” başlıklı projenin verilerine göre Süryani toprakları, ‘işgal’, ‘tapu-kadastro’, ‘yanlışlık’ gibi nedenlerle el değiştirmiş durumda. Arazilerin bir kısmını devlet ‘Hazine malı’ ve ‘ormanlık alan’ sayarken korucu ve komşunun işgal ettiği topraklar da Süryaniler için büyük sorun. Kayıpların en çok vurduğu kesim, köylerde yaşayan Süryaniler.

radikal.com.tr

Urfa'daki kiliselerin kitabeleri

07 Ocak 2012 Saat 18:54

Yerel Tarih Araştırmacısı Selahaddin Eyyubi Güler, Şanlıurfa dergisi için hazırladığı yazıda Süryani Mar Petrus ve Mar Paulus Kilisesinde bulunan mezar kitabelerini Türkçe'ye çevirdi.

Cumhuriyetten önce Urfalı Süryanilerin yaşadıkları Nimetullah Mahallesindeki Ellisekiz Meydanının kuzeyinde, Hz. İsa'nın iki havarisinin hatırasına inşa edilmiş olan Mar Petrus ve Mar Paulus adlı bir kilise bulunuyor.

Mar Petrus ve Mar Paulus Kilisesi'nin giriş kapısı üzerindeki 10 satırlık Süryanice kitabede, kilisenin 1861 yılında inşa edildiği yazılıdır. Urfalı Süryanilerin 1924 yılında Halep'e göç edişlerine kadar, kilise ve medrese olarak kullanılmıştır. Kitabenin tercümesi şöyledir:
"Biitün dünya sana tapar, diz çöker ve her dil adına şükreder. Salih kişilerin girdikleri Allah'ın evi olan bu kutsal Aziz Petrus ve Aziz Paulus Kilisesi, Patrik II.Yakub ve Metropolit Aziz Gregorius David döneminde, mümin Siiryânî-Yakûbî halkının yardımıyla 2112 Yunaııi yılında inşâ edildi. Rab katkısı olan herkesi mükâfatlandırsın."

Kitabede verilen Yunani 2112 rakamının miladi olarak karşılığı 1861'dir.
Kilise, 1924 yılında Tekel İdaresine verildikten sonra Tekel İdaresi, burada Tütün İşleme Fabrikası açtı. Urfalılar tarafından Tekel kelimesinin Fransızca karşılığı olan Regie (Reji)'den dolayı "Reji Kilisesi" olarak tanındı. Bina sonraki yıllarda şaraplık üzüm deposu olarak kullanıldı. Uzun yıllar tekel deposu olarak kullanılan kilise ve güney bahçesindeki yapılar, 1998 ve 2008 yıllarında Şanlıurfa Valiliğince restore edildi.

Bina, 24 Mayıs 2002 tarihinde "Vali Kemalettin Gazezoğlu Kültür Merkezi" adıyla hizmete girmiş olup çeşitli sosyal ve kültürel etkinlikler için kullanılmaktadır.
Kilisenin restorasyonu sırasında çevresinde bulunan oraya buraya bırakılmış mezar kitabeleri toplanarak bir araya getirilmiş ve büyük bir kısmı Şanlıurfa Müzesine nakledilmiştir. Bir kısmı da zaten restorasyon sırasında duvardaki yerinde korunmuştur. Bunların dışında kalan birkaç mezar kitabesi de restorasyon öncesi kiliseden çalınmıştır. Biz restorasyon öncesi gerek duvarlardaki ve gerekse bulabildiğimiz kitabeleri fotoğrafladık ve kısmen tercüme ettik. Restorasyon sırasında bulunan ve müzeye nakledilen diğer kitabeleri de fotoğraflayarak arşivledik.

Mezar kitabelerinin tasnifini yaparken çok ilginç kitabelere rastladık. Urfalı Süryaniler, Süryanice harfleri kullanarak 3 farklı dilde kitabe yazmışlardı. Süryanice harfleri kullanarak Arapça metin (bu türe Gerşuni deniliyor), Osmanlıca ve Süryanice metinler yazmışlardı. Kitabelerin hemen hemen tümünü gözden geçirip tercümelerini yapmaya muvaffak olduk. Bu arada Mardin Kırklar Kilisesi Pederi Sn. Gabriyel Akyüz'e katkılarından dolayı teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Bu yazımızda bizi çok etkileyen Süryanice harfleri kullanarak Osmanlıca Türkçesiyle yazılmış şiir tarzında 3 adet mezar kitabesini gözden geçireceğiz. Türkiye'de bu tür kitabelerin sadece Urfa'da bulunduğunu tahmin ediyoruz.

Mezar kitabelerinden anladığımız kadarıyla Süryani din adamları 150 yıl önceki Osmanlı coğrafyasındaki kültür ve edebiyatı çok iyi biliyorlardı ve bunu mezar kitabelerine de yansıtmışlardı. Süryanilerde kilise görevlileri öldükleri zaman bunlar için ayrılmış olan kilisenin duvar mezarlarına gömülüyorlardı. Zaten kitabelerin hemen tamamı duvarlar üzerinde bulunmuştur.

Kitabe, ana giriş kapısının karşısında sağdaki kolon üzerindedir. Çok genç yaşta ölen Şemmas Mihayel'e aittir. Restorasyon sırasında kısmen tahrip edilmiştir. 9 satırlık metnin okunuşu şöyledir: Felek çok ev yıkub virane eyler Aceb bir gün ider mi birin âbâd Ganı-u enduhtın göz açdırır mı Kalır mı kimseide) âlemde dilşâd Görün ahvalini Şemmas Mihayel 'in kim Cihandan gitti ki maksud-u nâşâd Civan iken ecel camın içirdin Elinden ey felek sâd feryâdferyâd Sene miladi 15 Şubat 1892 Metnin sadeleştirilmiş şekli de şöyledir: "Felek çok ev yıkıp darmadağın eder, acaba bir gün birini bayındır eder mi? Birikmiş gam göz açtırır mı? Şu dünyada gönlü hoş bir kimse kalır mı? Gelin Şemmas Mihayel'in halini bir görün ki; dilekleri gerçekleşmeden bu dünyadan gitti. Ey felek bu daha henüz genç iken canını aldın, senin elinden yüzlerce feryat feryat L"

(Şemmas: Kilisede papaz ve rahibin ardında İncili okuyan rahip adayı).
Bu kitabeye ait fotoğraf Sn. A.Cihat Kürkçüoğlu arşivine aittir. İki parçadan oluşan kitabenin alt üyük kısmını restorasyon sırasında görüp Dtoğraflama ve inceleme fırsatı buldum. Tarih azılı üst kısmı kayıp idi. Kırmızı mermerin üzerine 'azılı Şem'un adlı bir kilise görevlisine ait olan bu kitabe bugün kayıptır. 9 satırdan oluşan metnin okunuşu şöyledir: Miladi 15 Ocak 1877
Felek etti kıldı sad pare İçirdi gam ecelden içerimde açdi yare Viicud nazik endamım bugün tobrağayem dutdi Garib oldum bu dünyadan görünmem asla nazara Validem, mahbubum, bacım, refikim, dost sertacını Çün geriye ve ne güne gittim mezara Namım Şem 'uıı-ı zahid oldi, pederimden bu ad oldi Narım (?)sizeziyad (?)oldu, rahmetten önce yok çare. Anlamını çözüp okuyamadığımız yerlere noktalar koyarak geçtik. Bundan dolayı 2., 7. ve 9. satırlarda anlam bakımından eksiklikler oldu.

3. Mezar Kitabesi
Bu son mez.cu
İgnatius adlı bir kilise görevlisine ait olan kitabe Şanlıurfa Müzesi'ndedir. Metnin okunuşu şöyledir: Miladi sene 1900,16 Nisan Lutfidub bir fat(i)ha İle rufıumişâd ideler Kabrimin viranesin Ma'murâbâd ideler Rahmetle İgnatius 'u Yâd edin ihvân-ı din Bârgâh-ı Hakda makbul Olaa'mâlihemin.

Metnin sadeleştirilmiş şekli de şöyledir: "Lutf edip bir fat(i)ha okuyarak ruhumu memnun etsinler. Darmadağın olan mezarımı bayındır etsinler. Ey din kardeşleri, İgnatius'u rahmetle anın ki, Hakkın yüksek divanında amelleri hemen kabul edilsin."
Metnin 2. satırında geçen "fatha" kelimesini biz "Fatiha " olarak okuduk. Zaten metnin genel anlamı da bunu gerektiriyordu. Çok düşündük acaba ruh "Fatiha"dan başka ne ile şâd (memnun) olabilir? Bundan başka mezar taşı üzerinde bu kelimenin olduğu alan kısmen tahrip edilmiş görünüyordu.

Bu kelimeden dolayı, bu kişinin Müslümanlığa yakınlık duyan biri olduğuna kanaat getirdik.

Kelimenin tam okunuşunu Sn. Gabriyel Akyüz'le görüştük. Fotoğrafı inceleyen Akyüz, Süryani kültüründe "Fatiha" olmadığını, bu kelimenir "fatho" şeklinde okunması gerektiğini ve bunun di "açma/açılma" ile ilgili bir kelime olduğum söyledi. Ancak biz gene kelimeyi "Fatiha" olarak okuma yanlışıyız.

sanliurfa.com

Geistlicher Pfarrer Semun Kurt steht der Syrisch-Orthodoxen Kirche in Worms vor

Wir wollen uns nicht separieren“: Pfarrer Semun Kurt steht der Syrisch-Orthodoxen Gemeinde vor. Er freut sich über jeden, der sich für seine Kirche interessiert und den Kontakt sucht. Foto: pa/Pakalski

"Wir sind eine junge Gemeinde“

07.01.2012 - WORMS

Von Sandra Dörr

GEISTLICHER Pfarrer Semun Kurt steht der Syrisch-Orthodoxen Kirche in Worms vor / Besorgter Blick in die Heimat

Alles, was er derzeit aus Syrien hört, macht Semun Kurt unglücklich. Der Pfarrer der Syrisch-Orthodoxen Gemeinde in Worms spricht von „unserem Volk“, wenn er die Christen in dem arabischen Land meint. Die Krux: Es macht nur etwa 15 Prozent der Bevölkerung aus. „Wenn Assad fällt, wird es für Christen in Syrien noch schlimmer“, sagt der Pfarrer, der seit 1992 in Deutschland lebt; seit 1999 steht er der Gemeinde vor. Er selbst hat zwei Cousins in Syrien, doch der Kontakt ist schwierig. „Viele haben Angst, ihre Situation am Telefon zu schildern“, sagt der Geistliche. Umso wichtiger ist ihm der Zusammenhalt in der Gemeinde vor Ort.

Mit seinem grau mellierten Vollbart und der schwarzen Kleidung wirkt Pfarrer Semun Kurt streng. Aus seinem Hemdkragen lugt ein weißer Kollar hervor, die Hände liegen gefaltet auf dem Schoß des 39-Jährigen, als er vom Leben in der Syrisch-Orthodoxen Gemeinde allgemein und speziell in Worms erzählt.

Kein Zölibat, ansonsten mit Katholizismus vergleichbar

Immer wieder blitzt ein Lächeln in seinen Augenwinkeln auf - besonders, wenn es um die Jugend in der Gemeinde geht. Seine kleine Tochter sitzt neben ihm auf einem der sechs Sessel, die an den Wänden des hellen Wohnzimmers des Hauses im Leiselheimer Neubaugebiet stehen. Im Kamin brennt Holz, als seine Frau Tee serviert - den Zölibat gibt es in der Syrisch-Orthodoxen Kirche nicht. Ansonsten entsprechen die sieben Sakramente denen der Katholiken, wobei sie sich in ihrer Ausübung unterscheiden. „Jedes Volk vermischt Traditionen und Glauben“, erklärt Pfarrer Semun Kurt. So werden die Kinder in seiner Gemeinde beispielsweise mit der Taufe auch gleichzeitig kommuniziert und gefirmt. „Wir können ja nicht garantieren, dass jedes Kind 14 Jahre alt wird“, so der Geistliche.

Rund 120 Familien gehören der Syrisch-Orthodoxen Gemeinde Worms an - etwa 500 Personen, schätzt das Oberhaupt. Das Gemeindehaus, eine ehemalige Firmenhalle, steht am Kaiser-Heinrich-Platz 5a. Seit 2001 feiert die Gemeinde dort ihre Gottesdienste, hält Versammlungen ab und pflegt das Miteinander. „Wir sind eine junge Gemeinde“, sagt Pfarrer Semun Kurt, rund 90 Prozent der Mitglieder sind Arbeiter und Selbstständige. Die meisten stammen aus der Südosttürkei; die Sprache der geistlichen Bücher ist Hocharamäisch, doch das verstehen nur wenige Mitglieder. Daher predigt Pfarrer Semun Kurt auf Syrisch.

Jugendgruppe und Fußballabteilung

Auch wenn die Gemeinde seit ihrer Gründung Mitte der 60er Jahre wächst, kennt der Geistliche die Probleme, mit denen auch andere christliche Konfessionen zu kämpfen haben. Auch seine Jugendlichen haben nicht immer Lust, in die Kirche zu gehen - zumal ein Gottesdient in der Syrisch-Orthodoxen Gemeinde bis zu drei Stunden dauern kann. Umso mehr freut es ihn, dass sich neben der normalen Jugendgruppe kürzlich eine Fußballabteilung gegründet hat. „Wir gelten als Favorit in unserer Klasse“, betont Pfarrer Semun Kurt, und das Zwinkern blitzt wieder in seinen Augen auf. Fußball und die Menschen interessieren ihn mehr als Politik. „Worms“, sagt der Geistliche, „das ist unsere Heimat. Wir sind ein Teil der Stadt.“
wormser-zeitung.de

Mor Gabriel Süryani Manastırı: AİHM'de bir utanç davası daha yolda

21/11/2011

Türkiye, 1614 yıllık Mor Gabriel Manastırı'nı 'işgalci' saydı. Mülklerinin 70 yıldır vergisini ödeyen manastır, hakkını AİHM'de arıyor.

ANKARA- Süryaniler için ‘ikinci Kudüs’ sayılan Midyat’taki 1614 yıllık Mor Gabriel Manastırı’nın topraklarının önemli bir bölümü ‘kadastro kurbanı’ oldu. Mor Gabriel Manastırı Vakfı, Türkiye’deki yargı sürecinin tamamlanmasının ardından geçen günlerde, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne ön başvuru yaptı. Amaç, Türkiye’ye manastırın işgalci olmadığını, 1614 yıldır orda olduğunu kabul ettirmek.

Sınır 1938’de çizildi
Mor Gabriel Manastırı, Güngören Köyü’ne bağlı ve mezra statüsünde. 2 bin 200 dönüm araziye kurulu. Üzerinde meşe ormanı, tarlalar ve bağlar olan manastırın Cumhuriyet döneminde ilk resmi sınırları, 1938’de çizildi. 1950’de devlet bu kez uçaktan fotoğraflayıp haritaları çizdirdiğinde 1938’de çizilen krokiyle örtüştüğü görüldü. Manastır, bu sınırlar içinde kalan gayrimenkulleri için 70 yıldır devlete vergi ödüyor.

Kadastro savaşları
Ancak 2008’in ağustos ayında daha önceden tespit edilen sınırlarda ilk kez kadastro çalışması yapılınca gerilim de zirve yaptı. Manastıra komşu Yayvantepe, Eğlence ve Çandarlı Köyü, manastırın topraklarını genişlettiğini iddia etti. Peş peşe davalar açıldı. AB’nin de yakından takip ettiği davalarda, komşu köylerin muhtarları, kendilerine ait arazilerin manastır idaresi tarafından ‘işgal edildiğini’ savundu. Üç köyün muhtarı savcılığa başvurarak, “Dünyanın hiçbir yerinde bir ibadet yerinin sınırları bu kadar geniş değil” dedi. Muhtarlar, manastırın ‘işgal ettiği’ ormanlık alanda daha önce köylülerin hayvanlarını otlattığını, ancak artık yapamadıkları için mağdur olduklarını söyledi. Eğlence Köyü’nden Mahmut Düz dilekçesinde “Sizler, ‘Ormanlarımdan bir dal kesenin kafasını keserim’ diyen Fatih’in torunlarısınız. Bir piskopos papazın kafasını kesmek değil de işgal ve talanına engel olmalısınız” dedi.
Kadastro, bir ‘orta yol’ buldu. Manastır, ihtilaflı bölümünün yüzde 33’ünü Eğlence Köyü’ne, yüzde 70’ini Yayvantepe Köyü’ne verecekti. Çandarlı Köyü ise manastırla ayrı anlaşma yaptı, Mor Gabriel’den arazi aldı. Bunun üzerine Manastır Vakfı, Kadastro’nun aldığı toprakların geri alınması için dava açtı. Mahkemede ‘haksız’ bulunan vakıf, Yargıtay’a başvurdu. Yargıtay 20. Hukuk Dairesi de 9 Aralık 2010’da Midyat Kadastro Mahkemesi’nin kararını onaylayınca AİHM’ye başvuruldu.

Yıldırmak istiyorlar
Türkiye’deki yargı yolu kapanınca Manastır Vakfı, AİHM’ye önbaşvuru yaptı. Önbaşvuruya olumlu cevap beklediklerini söyleyen Mor Gabriel Manastırı Vakfı Başkanı Kuryakos Ergün, “Haksız suçlamalarla karşı karşıyayız. Biz sadece topraklarımızda dinimizi Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları gibi özgürce yaşamak istiyoruz. Biz işgalci değiliz. Manastırımız 1600 yıldan fazla zamandır orada. Ancak bölgede Süryani varlığına tahammül edemeyen ciddi bir kesim var. Manastırın bizim için anlamını bildikleri için davalar açarak topraklarımızı alarak yıldırmaya çalışıyorlar. Ama gitmeyeceğiz, hakkımızı her platformda aramaya devam edeceğiz” dedi.

Adı ‘4 ölüyü dirilten’ azizden geliyor Süryanilerin anayurdu olarak bilinen Turabdin bölgesinin kalbi konumundaki Mor Gabriel Manastırı Midyat’a 23 km. uzaklıkta. 397’de Mor Şmuel ve Mor Şemun tarafından inşa edilen manastırın ünü o kadar yayıldı ki Roma imparatorları Arcadius, Honorius, II.Theodosios ve Anastasius bağışlarda bulundu. Dini merkez olmasının yanı sıra mimari olarak da dikkat çeken manastır Süryani kilisesi tarafından ‘ikinci Kudüs’ olarak ilan edildi. ‘Rahiplerin Meskeni’ anlamına gelen ve Süryanicede ‘Dayro d’Umro’ isminden türetilen Deyr-el-Umur (Deyrulumur) ismiyle de biliniyor. Manastır, dönem dönem farklı isimlerle anıldı. İlk dönemlerinde, kurucularının isimlerine izafeten Mor Şmuel ve Mor Şemun Manastırı olarak tanındı. Mor Gabriel ismi ise 7. yüzyılda yaşayan ve “4 ölüyü dirilttiği için” azizlik mertebesine yükselen Turabdin Metropoliti Mor Gabriel’den geliyor. Manastır inşa edildiğinde İslamiyet henüz yoktu. 1071’deki Malazgirt Savaşı’na daha 674 yıl vardı.
radikal.com.tr